Domy z bali jeszcze niedawno zwykło budować się w górach. Góralskie chaty wznoszone były tradycyjnymi metodami, czyli z grubych belek litego drewna. Bale do budowy takich domów wykonuje się zazwyczaj z drewna sosnowego i jodłowego, rzadziej ze świerku i modrzewiu.
Jak to jest zrobione
Przygotowane bale impregnuje się zanurzeniowo specjalnymi środkami, które mają zapobiegać namnażania się grzybów oraz tworzyć zaporę, która ochroni dom zbudowany z bali przed pożarem. Do budowy wykorzystuje się bale suche lub mokre (inaczej zielone). Bale suche, które suszone są komorowo, albo są wcześniej sezonowane, mają wilgotność od 14% do 19%, natomiast mokre powyżej 19%. Natomiast drewno mokre traci wilgoć i wysycha z czasem i wtedy dochodzi do osadzenia się budynku. Po tym procesie w trakcie użytkowania domu na jego ścianach, które wykonane zostały z bali zielonych mogą pojawić się pęknięcia, co jest zjawiskiem normalnym. Ściany działowe, okna i drzwi oraz wewnętrzna obudowa ścian z płyt gipsowo-kartonowych montowane są zatem w specjalny sposób, czyli tak, by zminimalizować ewentualne pęknięcia, do których może dojść w procesie osiadania budynku. Obecnie wznoszone domy z bali znacznie różnią się od tych tradycyjnie budowanych góralskich chat, przede wszystkim ze względu na wymaganą izolację cieplną.
Od 2017 roku budujący domy, zobowiązani są do respektowania wartości współczynnika przenikania ciepła, który wynosi U = 0,23 W/(m2·K), dlatego ściany domu z bali buduje się warstwowo: od zewnątrz i od środka umieszcza się warstwę drewna, którego grubość nie przekracza 10 cm. Środkowa warstwa mieści wełnę mineralną, włókna celulozowe lub inny materiał termoizolacyjny. Warstwowy sposób budowy domów z bali stosuje się, by uniknąć konieczności wznoszenia domu, którego ściany musiałyby mieć ponad pół metra grubości. Drewniane ściany z bali można też ocieplić od środka i wykończyć płytami kartonowo-gipsowymi lub boazerią.
Obecnie do budowy domów z bali używa się trzech rodzajów materiału:
– bali pełnych, czyli bali grubych, które są stosowane do budowy budynków mieszkalnych i nie wymagają dodatkowego ocieplenia;
– bali izolowanych, czyli bali cienkich, które wymagają dodatkowego ocieplenia;
– bali warstwowych, czyli bali wypełnionych materiałem innym niż drewno, np. izolacyjnym.
Bale, z którego wykonywane są domy, składają się oczywiście z litego drewna, ale mogą różnić się przekrojem. Najczęściej spotykane są:
– bale pełne – okrągłe;
– bale zaokrąglone dwustronnie
– bal klasyczne, czyli takie z zaokrągloną zewnętrzną stroną, a wewnętrzną prostą;
– bale prostokątne lub ze ściętymi krawędziami zewnętrznymi;
Wykończenie domu z bali
Ściany w domu z bali można wykończyć w dowolny sposób: deskami, płytami kartonowo-gipsowymi oraz płytkami ceramicznymi. Najczęściej jednak domy z bali od wewnątrz maluje się bezbarwnymi lakierami akrylowymi lub pokrywa woskami. Podłogę najczęściej wykańcza się deskami, które będą współgrały z naturalnymi ścianami, ale można wyłożyć je również ceramicznymi płytkami. W domach z bali montuje się okna sosnowe lub mahoniowe z zespolonymi (jedno- lub dwukomorowymi) szybami, a jeszcze częściej montuje się okna z okiennicami, bo wtedy zbędne okażą się rolety zaciemniające. Drzwi również montuje się drewniane, choć nic nie stoi na przeszkodzie, aby były w jakimś wyrazistym kolorze. W wystroju domu z bali można inspirować się klasycznymi aranżacjami oraz tymi nowoczesnymi, a nawet ekstrawaganckimi.
